Herken je dit in jouw team?
Heb je moeite om tot je teamleden door te dringen? Vraag je je af waarom ze blijven hangen in hun eigen overtuigingen, zelfs als de feiten anders laten zien?
Stel je voor: je bent in overleg met je collega’s over een nieuw project. Jij ziet mooie resultaten, successen waar hard voor gewerkt is. Maar zodra het project besproken wordt, gaat de aandacht direct naar alles wat niet goed gaat. Er wordt weinig gezegd over de vooruitgang, terwijl de problemen uitgebreid worden uitgelicht. En alsof dat nog niet ontmoedigend genoeg is, zegt een collega ineens: “Dat zag ik van tevoren al aankomen.”
Wat is hier aan de hand?
Deze situatie is een schoolvoorbeeld van conformation bias — ofwel: het bevestigingsvooroordeel. Mensen hebben van nature de neiging om informatie te zoeken, te interpreteren en te onthouden op een manier die past bij hun bestaande overtuigingen. Wat niet past, wordt onbewust genegeerd of weggewuifd.
In het geval van het project betekent dat: als collega’s van tevoren al sceptisch waren, zullen ze vooral informatie horen en onthouden die die scepsis bevestigt. Positieve resultaten krijgen veel minder aandacht, omdat die niet passen binnen het denkframe ‘dit project gaat mislukken’.
Wat is conformation bias precies?
Conformation bias is een soort filter in ons brein. Het helpt ons om informatie snel te verwerken, door nieuwe prikkels te koppelen aan wat we al weten of geloven. Maar dat maakt ons ook blind voor afwijkende signalen of nieuwe perspectieven. We zien wat we willen zien, en horen wat we verwachten te horen.
Dit gebeurt niet bewust of expres. Het is een automatisch proces, en dat maakt het zo lastig in teams: mensen denken oprecht dat ze objectief zijn, terwijl ze in feite selectief informatie verwerken. En dat kan flinke gevolgen hebben voor de samenwerking.
Wat zijn de risico’s voor je team?
- Negatieve sfeer: als alleen problemen besproken worden, raakt het team ontmoedigd.
- Stilstand: als niemand openstaat voor nieuwe informatie, komt verandering niet van de grond.
- Ongemotiveerde collega’s: positieve bijdragen worden over het hoofd gezien of zelfs weggewuifd.
- Slechte besluitvorming: informatie wordt eenzijdig geïnterpreteerd, waardoor blinde vlekken ontstaan.
Hoe doorbreek je dit patroon?
Alleen feiten noemen of nóg beter uitleggen is vaak niet genoeg. Je zult aandacht moeten besteden aan de onderliggende overtuigingen van teamleden. Pas als die ruimte krijgen om besproken te worden, ontstaat er een opening om informatie op een nieuwe manier te bekijken.
Wat kun je als leidinggevende doen?
- Herken het patroon: wees alert op taal zoals “zie je wel”, “dat dacht ik al” of “dit gaat nooit werken”.
- Stel vragen over het denkproces, niet alleen over de inhoud. Bijvoorbeeld: “Wat maakt dat je dit zo inschat?” of “Hoe zou je hiernaar kijken als dit project wél zou slagen?”
- Breng balans in het gesprek: benoem expliciet wat er wél goed gaat. Nodig anderen uit dit ook te doen.
- Werk aan vertrouwen: mensen laten makkelijker overtuigingen los als ze zich veilig voelen.
De kracht van externe begeleiding
Als teamcoach help ik teams om dit soort patronen te doorbreken. Samen kijken we naar hoe overtuigingen en gewoonten samenwerking beïnvloeden. We maken ruimte voor reflectie, erkennen belemmerende denkbeelden en bouwen actief aan nieuwe perspectieven.
Zo creëren we teams die wél openstaan voor elkaar, voor verandering en voor groei.
Wil jij dat ook voor jouw team? Neem gerust contact op via de contactpagina of plan direct een kennismaking in.
