Assertiviteit is de vaardigheid om op een respectvolle manier voor jezelf op te komen. Je durft je mening te geven, je grenzen aan te geven en je behoeften te uiten – zónder de ander te kwetsen of te overheersen. Het zit precies tussen subassertief (jezelf wegcijferen) en agressief (over de ander heen walsen) in.
Assertief zijn betekent: jezelf serieus nemen, én de ander. Het is een balans tussen duidelijkheid en respect. En in teams is dat goud waard: je zorgt voor helderheid, voorkomt frustratie en draagt bij aan een open, volwassen sfeer.
Waarom is assertiviteit belangrijk?
In een team werk je samen met verschillende mensen. Dan is het belangrijk dat iedereen zijn of haar plek durft in te nemen. Mensen die assertief zijn:
- Kunnen feedback geven én ontvangen
- Durven hun ideeën of zorgen te delen
- Zeggen ‘nee’ zonder schuldgevoel
- Stellen grenzen op een duidelijke manier
- Nemen verantwoordelijkheid voor wat ze nodig hebben
Zonder assertiviteit ontstaan er vaak stilzwijgende spanningen, overbelasting, of onduidelijke verwachtingen. Met assertieve communicatie wordt het samenwerken een stuk soepeler.
Hoe ziet assertief gedrag eruit?
- Je spreekt in de ik-vorm: “Ik merk dat…”, “Ik heb behoefte aan…”
- Je bent duidelijk en concreet, zonder aanvallend te zijn
- Je neemt de ruimte, maar laat die ook aan de ander
- Je luistert, maar schuift jezelf niet weg
- Je durft stiltes te laten vallen als dat nodig is
Voorbeelden van assertieve communicatie
- “Ik merk dat ik het lastig vind als ik zo laat word ingelicht. Kun je me de volgende keer eerder meenemen?”
- “Ik voel me overbelast met dit project. Kunnen we samen kijken naar een betere verdeling?”
- “Ik ben het niet met je eens, en ik wil graag uitleggen waarom.”
Let op: assertiviteit gaat niet alleen over ‘nee’ zeggen. Het gaat ook over ‘ja’ zeggen tegen wat belangrijk is voor jóu.
Valkuilen bij assertiviteit
- Te voorzichtig zijn: je twijfelt te lang, en het moment is voorbij
- Te direct zijn zonder afstemming: dan voelt het alsnog bot
- De ander pleasen onder het mom van ‘samenwerken’
- Grenzen aangeven pas als je al gefrustreerd bent
Assertief zijn vraagt oefening. Zeker als je gewend bent om je aan te passen. Maar het mooie is: hoe vaker je het doet, hoe natuurlijker het wordt.
Tips om assertiever te worden
- Begin klein: oefen met het aangeven van simpele dingen (bijv. je beschikbaarheid)
- Gebruik ik-boodschappen
- Bereid lastige gesprekken eventueel voor
- Adem rustig, spreek langzaam en blijf bij jezelf
- Reflecteer achteraf: wat ging goed, wat kan anders?
Tot slot
Assertiviteit is geen hardheid. Het is juist zacht en krachtig tegelijk. Je laat zien wie je bent, wat je nodig hebt, en je nodigt de ander uit om dat ook te doen. Dat levert eerlijke gesprekken op, duidelijke afspraken, en minder gedoe.
In een assertief team is er ruimte voor verschil, en voelt iedereen zich verantwoordelijk voor het geheel. En dát is precies waar samenwerking tot bloei komt.
