Eén keer is toeval, twee keer valt op, drie keer is een patroon
In elk team zijn patronen aanwezig. Ze ontstaan vaak onbewust en worden zelden meteen herkend. Totdat er iemand van buiten meekijkt en benoemt wat eigenlijk al langer speelt. Patronen zijn herhaalde gedragingen die invloed hebben op hoe er wordt samengewerkt — positief of negatief.
Als teamleider of collega kun je zelf ook leren patronen herkennen. Daarvoor is een eenvoudige vuistregel: 1x = toeval, 2x = valt op, 3x = patroon.
Wat bedoelen we met patronen?
Een patroon is een herhalend gedrag dat invloed heeft op de dynamiek in het team. Vaak zijn het manieren waarop een team omgaat met spanning, besluitvorming, verantwoordelijkheid of samenwerking. Die patronen zijn niet per se negatief, maar als ze ineffectief zijn, kosten ze energie en vertragen ze de voortgang.
Voorbeelden van teamgedrag dat op patronen wijst:
- In een overleg kijken drie collega’s steeds op hun telefoon, zonder reden.
- Eén collega onderbreekt structureel anderen tijdens het spreken.
- Er wordt telkens een grap gemaakt zodra het gesprek ongemakkelijk wordt.
- Nieuwe ideeën worden standaard afgeschoten met “ja maar…”-reacties.
- Dezelfde medewerker neemt telkens het voortouw, ook buiten zijn/haar rol.
Wanneer je gedrag drie keer opmerkt binnen een korte tijdspanne of bij meerdere mensen, is het geen toeval meer. Dan is er sprake van een patroon dat het waard is om te onderzoeken.
Waarom is het belangrijk om patronen te herkennen?
Zolang gedrag onbesproken blijft, blijft het invloed uitoefenen. Het wordt ‘normaal’, ook al is het niet effectief. Patronen kunnen:
- Samenwerking belemmeren
- Besluitvorming vertragen
- Frustratie veroorzaken
- Verantwoordelijkheden vertroebelen
- Creativiteit of eigenaarschap onderdrukken
Door patronen te herkennen en bespreekbaar te maken, ontstaat er ruimte voor bewust gedrag. Dat leidt tot meer effectiviteit, veiligheid en plezier in samenwerking.
Hoe maak je patronen bespreekbaar?
- Benoem wat je ziet: zonder oordeel. “Ik merk dat we al drie keer zijn afgehaakt bij het agendapunt over klanttevredenheid.”
- Vraag ernaar: “Valt dit jullie ook op? Hoe komt dat, denken jullie?”
- Check je observatie: “Is dit iets wat vaker gebeurt?”
- Maak ruimte voor reflectie: niet om te corrigeren, maar om te begrijpen.
Wat als het lastig is om het te benoemen?
Sommige patronen liggen gevoelig, of je zit er zelf ook middenin. Dan kan het lastig zijn om ze te herkennen of bespreekbaar te maken. Een onafhankelijke blik van buitenaf kan dan enorm helpen.
Als teamcoach observeer ik wat er gebeurt in de samenwerking en geef ik woorden aan gedrag dat jullie misschien niet meer opvalt. Ik help patronen zichtbaar te maken en ondersteun het team bij het omzetten naar effectiever gedrag.
Wil je hiermee aan de slag?
Patronen veranderen begint met bewustwording. Daarna volgt het gesprek. En pas daarna ontstaat ruimte voor ander gedrag. Daar help ik graag bij.
Neem contact op via de contactpagina of plan direct een kennismakingsgesprek in.
